Hikaye anlatıcılığının en önemli enstrümanlarından biri olan retorik sanatı 2500 senedir varlığını etkin bir şekilde sürdürüyor. Hatta yeni normalle birlikte iletişimimizin önemli bir kısmının dijital olarak sürdüğü bu günlerde etkili bir iletişimin yolu sözel faktörleri güçlendirmekten ve retorik tekniklerini kullanmaktan geçiyor.
Yakın zamanda Harvard Business Review Türkiye’de yayınlanan Yeni Normalde Toplantılar İçin Yeni Bir Yaklaşım yazısında ifade edildiği gibi dijital platformlarda yapılan toplantıların verimi yüz yüze toplantılara göre yüzde 50 daha düşük oluyor. Bunun sebebi iletişimin en önemli kısmının yani görsel ve vokal gibi sözel olmayan faktörlerin online toplantılarda istenilen düzeyde kullanılamaması. Dolayısıyla dijital platformlarda mesajlarımızı daha etkili ve akılda kalıcı vermek, anlattıklarımızın odaklı bir şekilde dinlenmesini sağlamak için sözel iletişimin en etkili aracı olan retorik tekniklerini kullanmak önemli.
Yüzyıllar boyunca onlarca farklı retorik teknik ve ifade biçimi tanımlandı. Fakat burada en çok kullanılan ve etkisini hemen görebileceğiniz yedi retorik teknikten kısaca bahsetmek istiyorum.
Tiricolon
En kolay retorik tekniklerinden birisidir. Sunumuzdaki veya konuşmanızdaki ana mesajınızı üç kelimeyle özetlemektir.
Bu üç özdeş kelime olabilir. Örneğin: “Etkili bir konuşmacının üç sırrı vardır: Pratik, pratik, pratik.”
Fransız devrimi sloganındaki gibi üç farklı ama birbiriyle ilişkili kelime olabilir: “Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik”
Mahatma Gandhi’nin mutluluğu tanımlamak için kullandığı üç eylem gibi olabilir. “Düşündüğünüz, söylediğiniz ve yaptığınız, uyum içinde olduğunda mutlu olursunuz.”
Anadiplosis
Bir cümlenin sonunun, bir sonraki cümlenin başında tekrarlanmasıdır. Bu retorik araç, dinleyiciniz için net bir düşünce çizgisi çizer; onların tekrar daha yakından ilgilenmelerini ve fikrin gelişimini takip etmelerini sağlar.
Starwars’da bilge Yoda’nın sözleri bunun iyi bir örneğidir. “Korku, öfkeye yol açar. Öfke nefrete yol açar. Nefret acıya yol açar.”
Eutrepismus
Eutrepismus, konuşmayı numaralandırılmış parçalara ayırarak dinleyicinize izlemesi gereken net bir düşünce çizgisi verir.
“Eutrepismus harika bir retorik araçtır, size nedenini anlatayım. Birincisi, verimli ve açıktır. İkincisi, yazınıza ritim duygusu verir. Üçüncüsü, takip etmesi kolaydır.”
Antitez
Antitez, sözlerinizle zıtlık yaratmak için kullanılan bir retorik araçtır. İki zıt ifade aynı cümlede yer alır.
“Bu benim için küçük, insanlık için büyük bir adım.”
“Tökezlediğiniz yerde hazineniz vardır.”
“Başarımın altında başarısızlığım yatar.”
Retorik Soru
Bir cevap beklenmeksizin etki için sorulan bir sorudur. Özellikle sunumların ve konuşmaların başında dinleyicini dikkatini çekmek ve odaklanmasını sağlamak için kullanılır.
“Bir liderin en önemli yetkinliği nedir biliyor musunuz?
Bir ekibin hedeflerini tutması için ilk önce ne yapması gerekir?
Anaphora
Bir kelime veya sözün cümlenin başında yer alması ve tekrarlanmasıdır.
“Ekibimizin en önemli başarısı her zaman yenilikçi olmasıdır. Ekibimizin en önemli yetkinliği asla vazgeçmemesidir. Ekibimiz en önemli değeri işbirliğine inancıdır.”
Epistrophe
Epistrophe, anaphoranın tam tersine, tekrarlanan kelime veya sözün cümlenin sonunda yer almasıdır.
Nike’dan Nelson Farris’in konuşması epistrophe’nin en iyi örneklerinden birisidir. “Bizim hikayelerimiz iş planları veya finansal tablolar hakkında değildir; insanlar ve insanların başarabileceği şeyler hakkındadır. Yenilikçilik hakkındadır. Dünyanın dört bir tarafındaki sporculara yardım eli uzatma tutkumuz hakkındadır. Verdiği sözü tutmak hakkındadır. Adanmak ve hiç vazgeçmemek hakkındadır.”
Özetle fiziksel görüşmelerde olduğu gibi online platformlarda da dinleyicileriniz üzerinde etki bırakmak ve anlattıklarınızın kalıcılığını sağlamak için bu tekniklere sıkça başvurduğunuzda konuşmanızın olumlu etkilerini gözlemlemeniz kaçınılmaz olacaktır.